Haberlere göre, Amerika Genelkurmay Başkanı Orgeneral Martin
Dempsey, bugün İsrail'de olacak ve önce muhatabı General Benny Gantz ile
bir araya gelecek.
Esasen bunlar birbirlerini Gantz'ın Washington askerî ataşeliği döneminden beri tanıyorlar. İlişkileri de iyi sayılır.
Gantz, Dempsey'i iki gün önce NATO Brüksel Karargâhı'na yaptığı resmî ziyaret ve burada görüştüğü bazı genelkurmay başkanlarıyla yaptığı görüşmelerden sonra kabul ediyor olacak. Bu genelkurmay başkanlarının arasında haberlere göre, Rusya, Fransa, İspanya, İtalya, Avustralya, Kanada, Yunanistan, İngiltere ve Polonya'nın genelkurmay başkanları vardı. Bu önemli ayrıntıyı da aktarmış olalım burada.
Dempsey'in İsrail gündeminde çok önemli ve acil konular var. En başta geleni de Amerikan yönetiminde İsrail'e karşı duyulan endişe ve tedirginlik. Bu da İsrail'in Amerika'ya haber vermeden İran'ın nükleer hedeflerine karşı yapabileceği muhtemel saldırıdan kaynaklanırken Amerika, böyle bir durumda kendisinin de hiç istemeden içine çekilebileceği vahim bir durumdan oldukça rahatsız görünüyor.
Nitekim bunun işaretleri de çoktandır hissediliyor. Bu çerçevede, Dempsey'in geçenlerde verdiği bir mülakatta İsrail'in saldırısı konusunda Amerika'ya önceden haber vermeden, konuyu 'güncellemeden' hareket edebileceğini açıkça söylemişti.
Dempsey, Amerika'nın anlattığım endişe ve mülahazalarını İsrail'e en üst seviyede anlatacak, muhataplarını dinleyecek ve edindiği intibaları Başkan Obama'ya aktaracak. Ziyaret, bu bakımdan çok önemli; zira muhtemel bir saldırıya karşı Amerika'nın şimdiden benimseyebileceği hareket tarzını belirleyebilecek.
Ziyarette başka bir önemli konu da elbette gündeme gelecek. Bu da bu hafta başında ertelendiği açıklanan ortak bir füzesavar tatbikatı. Esasen, 'Austere Challenge 12' adı verilen bu tatbikat, geçen yılın sonlarından bu yana gündemdeydi. Ben de bu konuyu yazmaya hazırlanıyordum. Ancak bugün hâlâ tartışmalı sebeplerden dolayı tatbikat aniden bu yılın ikinci yarısına ertelendi.
Erteleme sebebi, Dışişleri Bakanı Lieberman'a göre bölgedeki 'gerilim ve istikrarsızlık'. İsrail'in Washington Büyükelçisi Oren'e göre de teknik. Adlarını vermeyen başka İsrailli yetkililere göre de teknik ve lojistik. Başbakan Netanyahu ve Savunma Bakanı Barak ise bu konuda sessizler; herhangi bir sebebi telaffuz etmediler. Ama bu arada ben kendi tahminimi söyleyeyim, tatbikatı Obama erteledi ve bununla İsrail'e bir mesaj verdi; 'İran'a saldırıyı şimdi düşünmekten vazgeç; ben destek vermezsem ne yaparsın?' şeklindeydi bu mesaj.
Esasen, haberlere göre erteleme hem Amerikan askerî yetkilileri ve hem de İsrail Hava Kuvvetleri Füzesavar Dairesi bakımından tam bir sürpriz. Bunlar son günlere kadar tatbikatın nisan veya mayısta yapılacağını söylüyorlardı.
Tatbikatın özelliklerine gelince; son tatbikat tarafların 2005'ten bu yana yaptıkları aynı tür tatbikatların üçüncüsü olacaktı. Daha önceleri Juniper Cobra adıyla yapılan bu tatbikatları önemlerine binaen bu köşede yapıldıkları zaman ayrıntılarıyla ele almıştık.
Ertelenen tatbikat, öncekilerden çok daha kapsamlı, karmaşık ve ileri seviyede olacaktı. Amerikan Füze Savunma Kurumu (MDA), İsrail Hava Kuvvetleri Hava Savunma Dairesi ve Amerika'nın Avrupa Komutanlığı'nın (EUROCOM) ortaklaşa yapacakları tatbikatta İsrail'in ARROW-2-Demir Kubbe-Patriot unsurlarının bulunduğu genel füzesavar sistemi, Amerika'nın THAAD (Terminal High Altitude Area Defense) füzesavar sistemi ve Amerika'nın savaş gemileri esaslı Aegis Balistik Füze Savunma Sistemi'nin birbirleriyle bağlantıları ve operasyonel koordinasyonları denenecek, bunların sonuçlarına göre yeni tedbirlerin alınması söz konusu olacaktı.
İran'ın balistik füzelerine karşı alınacak ön ve operasyonel tedbirlerin ve karşı hamlelerin sınanacağı bu tatbikatta binlerce Amerikan askeri ve uzmanı İsrail'de konuşlanacaktı. Ayrıca Almanya'daki EUROCOM bünyesinde İsrail komuta merkezleri de kurulacak, böylece İsrail, EUROCOM'la bağlantılı hale de gelecekti. Bunlara ilaveten, ilk defa hem EUROCOM ve hem de NATO başkomutanı olan Amiral James Stavridis de bu tatbikatta yer alacaktı. Tatbikatın basına yansımayan belki başka önemli yönleri de var; ama bunları bilmiyoruz.
Ertelenen tatbikat, İran'a karşı güçlü bir mesaj verecek, füzelerinin pek işe yaramayacağını söylemeye çalışacaktı. Tatbikat ertelendi. Yılın ikinci yarısında belki de daha kapsamlısı yapılacak. Kısacası, İran şimdiden bunu düşünmeye başlamalı.
Gantz, Dempsey'i iki gün önce NATO Brüksel Karargâhı'na yaptığı resmî ziyaret ve burada görüştüğü bazı genelkurmay başkanlarıyla yaptığı görüşmelerden sonra kabul ediyor olacak. Bu genelkurmay başkanlarının arasında haberlere göre, Rusya, Fransa, İspanya, İtalya, Avustralya, Kanada, Yunanistan, İngiltere ve Polonya'nın genelkurmay başkanları vardı. Bu önemli ayrıntıyı da aktarmış olalım burada.
Dempsey'in İsrail gündeminde çok önemli ve acil konular var. En başta geleni de Amerikan yönetiminde İsrail'e karşı duyulan endişe ve tedirginlik. Bu da İsrail'in Amerika'ya haber vermeden İran'ın nükleer hedeflerine karşı yapabileceği muhtemel saldırıdan kaynaklanırken Amerika, böyle bir durumda kendisinin de hiç istemeden içine çekilebileceği vahim bir durumdan oldukça rahatsız görünüyor.
Nitekim bunun işaretleri de çoktandır hissediliyor. Bu çerçevede, Dempsey'in geçenlerde verdiği bir mülakatta İsrail'in saldırısı konusunda Amerika'ya önceden haber vermeden, konuyu 'güncellemeden' hareket edebileceğini açıkça söylemişti.
Dempsey, Amerika'nın anlattığım endişe ve mülahazalarını İsrail'e en üst seviyede anlatacak, muhataplarını dinleyecek ve edindiği intibaları Başkan Obama'ya aktaracak. Ziyaret, bu bakımdan çok önemli; zira muhtemel bir saldırıya karşı Amerika'nın şimdiden benimseyebileceği hareket tarzını belirleyebilecek.
Ziyarette başka bir önemli konu da elbette gündeme gelecek. Bu da bu hafta başında ertelendiği açıklanan ortak bir füzesavar tatbikatı. Esasen, 'Austere Challenge 12' adı verilen bu tatbikat, geçen yılın sonlarından bu yana gündemdeydi. Ben de bu konuyu yazmaya hazırlanıyordum. Ancak bugün hâlâ tartışmalı sebeplerden dolayı tatbikat aniden bu yılın ikinci yarısına ertelendi.
Erteleme sebebi, Dışişleri Bakanı Lieberman'a göre bölgedeki 'gerilim ve istikrarsızlık'. İsrail'in Washington Büyükelçisi Oren'e göre de teknik. Adlarını vermeyen başka İsrailli yetkililere göre de teknik ve lojistik. Başbakan Netanyahu ve Savunma Bakanı Barak ise bu konuda sessizler; herhangi bir sebebi telaffuz etmediler. Ama bu arada ben kendi tahminimi söyleyeyim, tatbikatı Obama erteledi ve bununla İsrail'e bir mesaj verdi; 'İran'a saldırıyı şimdi düşünmekten vazgeç; ben destek vermezsem ne yaparsın?' şeklindeydi bu mesaj.
Esasen, haberlere göre erteleme hem Amerikan askerî yetkilileri ve hem de İsrail Hava Kuvvetleri Füzesavar Dairesi bakımından tam bir sürpriz. Bunlar son günlere kadar tatbikatın nisan veya mayısta yapılacağını söylüyorlardı.
Tatbikatın özelliklerine gelince; son tatbikat tarafların 2005'ten bu yana yaptıkları aynı tür tatbikatların üçüncüsü olacaktı. Daha önceleri Juniper Cobra adıyla yapılan bu tatbikatları önemlerine binaen bu köşede yapıldıkları zaman ayrıntılarıyla ele almıştık.
Ertelenen tatbikat, öncekilerden çok daha kapsamlı, karmaşık ve ileri seviyede olacaktı. Amerikan Füze Savunma Kurumu (MDA), İsrail Hava Kuvvetleri Hava Savunma Dairesi ve Amerika'nın Avrupa Komutanlığı'nın (EUROCOM) ortaklaşa yapacakları tatbikatta İsrail'in ARROW-2-Demir Kubbe-Patriot unsurlarının bulunduğu genel füzesavar sistemi, Amerika'nın THAAD (Terminal High Altitude Area Defense) füzesavar sistemi ve Amerika'nın savaş gemileri esaslı Aegis Balistik Füze Savunma Sistemi'nin birbirleriyle bağlantıları ve operasyonel koordinasyonları denenecek, bunların sonuçlarına göre yeni tedbirlerin alınması söz konusu olacaktı.
İran'ın balistik füzelerine karşı alınacak ön ve operasyonel tedbirlerin ve karşı hamlelerin sınanacağı bu tatbikatta binlerce Amerikan askeri ve uzmanı İsrail'de konuşlanacaktı. Ayrıca Almanya'daki EUROCOM bünyesinde İsrail komuta merkezleri de kurulacak, böylece İsrail, EUROCOM'la bağlantılı hale de gelecekti. Bunlara ilaveten, ilk defa hem EUROCOM ve hem de NATO başkomutanı olan Amiral James Stavridis de bu tatbikatta yer alacaktı. Tatbikatın basına yansımayan belki başka önemli yönleri de var; ama bunları bilmiyoruz.
Ertelenen tatbikat, İran'a karşı güçlü bir mesaj verecek, füzelerinin pek işe yaramayacağını söylemeye çalışacaktı. Tatbikat ertelendi. Yılın ikinci yarısında belki de daha kapsamlısı yapılacak. Kısacası, İran şimdiden bunu düşünmeye başlamalı.
