Rus ordusunun Çeçen ayaklanmasını bastırmak için cepheye sürdüğü oğullarını alıp evlerine getirerek dünya gündemine oturan Rus asker anneleri, şimdi de zorunlu askerliğe karşı kampanya başlattı.
Rusyalı Asker Anaları Komitesi Yönetim Kururlu Üyesi Ida Kuklina, kadınların savaş ve barışa dair meselelerde büyük bir rol oynayabileceğini belirterek, yürüttükleri çalışmaların sadece Rusya değil, diğer ülkelerde de uygulanabileceği kanaatinde olduğunu belirtti.
Çeşitli toplantılara katılmak için geldiği Almanya’da ANKA’nın sorularını yanıtlayan Kuklina, UCSMR’in oğullarının zorunlu askerlik sırasında uğradığı şiddet ve kötü yasam koşullarını değiştirmek için yola çıkan, tek tek annelerin oluşturdukları bağımsız komitelerin zaman içinde bir araya gelmesiyle oluşturulduğunu ifade etti.
Annelerin 1980’li yılların sonunda askerlerin koşullarının düzeltilmesi talebiyle başlayan çalışmalarının giderek örgütlü bir hal aldığını ve Glastnost döneminin yumuşayan atmosferinde Rusya’nın her yerine yayıldığını söyleyen Kuklina, çabalarının 1990’lı yılların ilk yarısında zorunlu askerliğin kaldırılması ve savaş karşıtı bir çizgiye evrildiğini anlattı.
Önce sınır dışı edildiler
1994 yılı sonunda başlayan birinci Rus-Çeçen Savaşı’nın da Rus asker annelerinin çalışmalarını da radikal bir biçimde değiştirdiğini ifade eden Kuklina süreci şöyle anlattı:
“Çeçen Savaşı başladığında cepheye sürülen askerler kaçınılmaz olarak zorunlu askerliğini sürdürenlerdi. Bir gün çalışmalarımıza katılan analardan birisi geldi, Bashkirya’liydi ve oğlu Çeçenistan cephesine gönderilmişti. Dedi ki, ‘benim oğlum orada ve gidip oğlumu savaştan alacağım.’ Bir komite oluşturup Çeçenistan’a gittik, ancak ne yazık ki Dudayev’le görüşemedik, Dışişleri Bakanlığı, insan hakları komitesi gibi kuruluşlarla görüştük ve zaten daha sonra bizi Çeçenistan’dan sınırı dışı ettiler. Geri geldik ne yapacağımızı düşünürken olaylar kendiliğinden gelişti. O sıra, Çeçen Parlamentosu’ndan bir telgraf aldık, bizi ülkelerine davet ediyorlardı. Telgrafta oraya gidersek zorunlu askerliğin bir gereği olarak Çeçenistan’da giden ve esir alınan askerleri bize vereceklerini ancak profesyonel olarak orduda çalışanları bırakmayacaklarını bildiriyorlardı. Haberi duyurur duyurmaz çok sayıda Rusyalı asker anası komitelerine akın etti. Bir volkandan fışkıran lav gibi geldiler, analar Rusya’nın her tarafından geldiler. Oturduk, kendi kendimize bir Çeçenistan haritası yaptık, gruplar oluşturduk, hangi grubun nereye gideceğini, Çeçenistan’a nereden gireceklerini, örneğin bir gruba siz Dağıstan’dan girin, diğer gruba siz Ingusetya’dan gibi, kararlaştırdık. Her grup ananın yanına ayni zamanda organizasyonları yapacak insanlar kattık, ben de bunların arasındaydım, Çeçenistan’a gittik.”
Çeçen yetkililerin ülkeye giden analara bir kaç ay boyunca oğullarını geri verdiğini, bu yolla çok sayıda askeri Rusya’ya geri getirdiklerini belirten Kuklina, bunlar arasında hem esir duşmuş olanların, hem de cepheden aldıklarının bulunduğunu söyledi.
Amacımız barış
Çeçen Savaşı sonrasında çabalarının önemli bir bölümünü zorunlu askerliğin kaldırılması ve profesyonel bir ordu örgütlenmesine gidilmesine yönlendirdiklerini söyleyen Kuklina, epey mesafe almalarına rağmen henüz bir sonuca ulaşamadıklarının da altını çizdi. Barışçı gösteriler, kampanyalar şeklinde gerek zorunlu askerlik yapanların haklarının korunması ve gerekse zorunlu askerliğin kaldırılması uğraşlarının devam edeceğini belirten Kuklina, örgütlerinin bugün bir bütün olarak demokratik ve askeri reformular için çaba gösterdiğini, barış taraftarı bir tutumları olduğunun altını çizdi.
Dünya çapında tanınan bir örgüt haline gelen ve çok sayıda uluslararası prestijli ödülün sahibi UCSMR, Rusya’nın her yanına dağılmış yaklaşık 300 komitesiyle kendisine başvuruda bulunanların zorunlu askerlik, askerdeyken karşılaşılan haksiz uygulamalar, askerlik sonrası haklar, örneğin askerde yaralananların tedavilerinin terhis olduktan sonra da devlet tarafından karşılanması gibi, konularda faaliyet gösteriyor.
