Fransa'da zorunlu askerliğin kaldırılması ve ordunun profesyonelleşmesinin ardından iş yükü azalan askerî mahkemeler, işlemez hale geldiği gerekçesiyle kapatıldı. Bundan sonra, Fransız askerleri Fransa ve dışında işledikleri tüm suçlardan sivil mahkemelere karşı sorumlu olacak. Fransız askerî mahkemeleri, son yıllarda insan hakları örgütlerince eleştiriliyordu.Fransa'da askerî mahkemeler tarihe karıştı. Sadece savaş zamanında işlenen suçları yargılamakla yükümlü askerî mahkemeler, davaları Paris Asliye Hukuk Mahkemesi'ne devretti. 1999'da Fransa topraklarında işlenen suçları yargılamakla yükümlü askerî mahkemelerin kaldırılmasının ardından yurtdışındaki davaların da sivil mahkemelere kaydırılmasıyla askerî yargı tarihe karıştı. Bundan sonra, Fransız askerleri Fransa ve dışında işlediği tüm suçlardan sivil mahkemelere karşı sorumlu olacak. Askerî mahkemeler son olarak 1994'te gerçekleşen Ruanda soykırımıyla ilgili hassas davaları sivil mahkemelere devretti. Askeri yargının yetkilerini 1 Ocak 2012 itibarıyla Paris Asliye Hukuk Mahkemesi'ne (TGI) devretmesi gerekiyor. Söz konusu yasanın haziran ayında mecliste onaylanması, yıl sonunda yürürlüğe girmesi bekleniyor. Le Monde gazetesine konuşan bir hakim kararı, "tarihin akışına uygun bir reform" olarak değerlendirdi.
Fransa'da zorunlu askerliğin kaldırılması ve ordunun profesyonelleşmesinin ardından iş yükü azalan 28 askeri mahkeme, işlemez hale geldiği gerekçesiyle kapatıldı. Devam eden 1.800'e yakın dava ise sivil yargıya teslim edildi. 'İstisnai' bir yargı sistemine sahip Fransız askeri mahkemeleri, son yıllarda insan hakları örgütleri tarafından eleştiriliyordu. 2006'da hakim Brigitte Raynaud, askeri yargının Ruanda soykırımına ilişkin soruşturmaları engellediği gerekçesiyle görevinden istifa etmişti. Geçen yıl ocak ayında Fransa eski Adalet Bakanı Michele Alliot-Marie tarafından gündeme getirilen askerî yargıyı kaldırma teklifi, muhalefet partilerinden de destek almıştı.
AB, ASKERî YARGIYI SİVİLLEŞTİRDİ
Adalet Bakanlığı, özellikle yurtdışında suç işleyen Fransız askerlerinin yargı dokunulmazlığını da kaldırmak istiyor. Tasarı halindeki bu reform, Fildişi Sahili'nde 2004 ve 2005'te işlenen suikastlarda rol aldığı iddia edilen Fransız askerlerinin yargılandığı dava açısından büyük önem taşıyor. Sadece yurtdışındaki suçları yargılayan mahkemelerin yıllık karar sayısı 10 yılda yüzde 500 azaldı. Artık tarihe karışan bu mahkemeler, 1982'de kaldırılan Barış Zamanı Daimi Askerî Mahkemesi'nin mirasçısı olarak kabul ediliyor.
Fransa, Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasında askerî yargı reformunu en geç gerçekleştiren ülkelerden biri. Birçok AB ülkesinde askerî yargı, sivilleşme yoluyla tamamen kaldırılmış durumda. Askerî mahkemesi bulunan ülkelerde ise tüm askerî yargı kararları sivil yargının denetimine açık. Almanya, Norveç, İsveç ve Danimarka gibi ülkelerde barış zamanında askerî yargı bulunmuyor. Avusturya'da ise hem barışta hem de savaşta askerî yargı bulunmuyor. Hollanda'da ise 1991 yılında sivil mahkemeler, askerî suçlar üzerinde yetkili kılındı. Askerî mahkemelerin bulunduğu İngiltere ve İtalya gibi ülkelerde ise askerî yargı kararları sivil denetime açık. İngiltere'deki askerî temyiz mahkemesi tamamen sivil yargıçlardan oluşurken, İtalya'daki askerî kararlar sivil yargıya bağlı Temyiz Mahkemesi (Corto di Cassatione) tarafından denetleniyor.
