'Vicdani Ret' Sorunu Bitiyor

Askerlik yapmayı reddeden kişilere 'vicdanî ret hakkı' tanınmasıyla ilgili tasarı, Bakanlar Kurulu gündemine geliyor.

Açıklama, Adalet Bakanı Sadullah Ergin'den geldi; ancak Bakan detay vermedi. Ergin, "Bu hafta içinde olmazsa önümüzdeki hafta karar aşamasına gelinmiş olacak." dedi. Konuyla ilgili, 2006 yılında yapılan bir şikayeti değerlendiren AİHM, Türkiye'yi mahkum etmişti.

Avrupa İnsan Hakları Mahke-mesi'nde mahkûm olan Türkiye, askerlik yapmayı reddeden kişilere 'vicdani ret hakkı' tanınmasıyla ilgili çalışmayı tamamladı. Milli Savunma Bakanlığı'nın hazırladığı kanuni düzenlemeyle ilgili çalışma önümüzdeki günlerde Bakanlar Kurulu'nda görüşülecek. Adalet Bakanı Sadullah Ergin bir soru üzerine "Bu hafta içinde olmazsa önümüzdeki hafta içinde karar aşamasına gelinmiş olacak. Çok kısa süre içinde bunu Bakanlar Kurulu'nda görüşeceğiz." diye konuştu. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Türkiye'nin askerlik yapmayı reddeden kişilerin 'vicdani ret hakkı' için atacağı adımları belirlemesini istemiş ve Ankara'ya bunun için aralık ayına kadar süre vermişti. Vicdani retçi Osman Murat Ülke, defalarca hapis cezasına çarptırılmasını Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne taşımış, AİHM de verdiği kararda Türkiye'yi tazminata mahkum ederek konuyla ilgili düzenleme yapılmasını istemişti.

Türkiye AİHM'de aleyhine açılan davaları en aza düşürmek için çalışma başlattı. Dışişleri Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı arasında dün protokol imzalandı. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun verdiği bilgiye göre AİHM'deki davalar üçe ayrılacak. İlkinde dış politikayı doğrudan ilgilendiren davalar olacak. Bu kısma Kıbrıs'taki mülkiyet davaları gibi uluslararası konular giriyor. Bu davalardan Dışişleri sorumlu olmaya devam edecek. İkinci kısım ise iç hukukla ilgili. İç hukuktan kaynaklanan davalardan artık Adalet Bakanlığı sorumlu olacak. AİHM'de halen Türkiye aleyhinde 19 binden fazla dava bulunuyor. Davaların büyük kısmı bu ikinci kısma giriyor. Üçüncü bölüme ise değerlere bağlı davalar giriyor. İfade ve inanç özgürlüğü bu bölüm kapsamına giriyor.

Yeni stratejiye göre davalar karar aşamasına gelmeden AİHM gündeminden düşürülmeye çalışılacak. Pilot davalar Türkiye aleyhine neticelendiyse diğer davalar da benzer neticeleneceğinden aynı gruptaki hatalar kabul edilecek. İç düzenleme gereken davalarla ilgili çalışmalar yapılacak. Mevzuatta iyileştirme, savunma yapmama ve dostane çözüm gibi seçenekler değerlendirilecek.

AİHM, 2006 yılında Osman Murat Ülke'nin konuyla ilgili yaptığı başvuruda Türkiye'yi mahkum etmiş ve 11 bin Euro tazminata hükmetmişti. AİHM, verdiği kararda, askerlik yapmayı reddeden bir kişiye karşı insan onurunu küçük düşürücü muamelede bulunulduğunu, bunun da Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde güvence altına alınan 'kötü muamele ve işkenceyi önleyen' maddesinin ihlal edilmesi anlamına geldiğini kaydetmişti. Mahkeme, yasal bir düzenleme yapılması gerektiğini belirtmişti. Kapatılan DTP tarafından vicdani ret hakkının verilmesi için kanun teklifi sunulmuştu. Türkiye'de 2008 yılına kadar 16'sı kadın olmak üzere toplam 86 vicdanî retçi çıktı. İlk kez 1989 yılında Tayfun Gönül, 155. maddeden yargılandı ve aldığı ceza, para cezasına çevrildi. Mayıs 2011'e kadar 37'si kadın olmak üzere toplamda 133 kişi vicdanî retlerini açıkladı.