Rus pilot, kaçmak için manevra yapmamış

SÖZCÜ, düşürülen uçakla ilgili Genelkurmay’ın raporuna ulaştı

Saygı ÖZTÜRK
Askeri kaynaklara göre, Türkiye ile Rusya’yı savaşın eşiğine getiren olayda birçok soru işareti var. Rus pilotların uyarıları yanıtlamaması, uçağın telsiz frekansının kasten yanlış bağlanmış olması ihtimalini gündeme getirdi. Uçağa hatalı harita yüklenmiş olabileceği de belirtiliyor. Rus harekat merkezinin, Türkiye’ye yaklaşırken uçağı uyarmaması da dikkat çekti
Tür­ki­ye-Rus­ya iliş­ki­le­ri ta­ri­hin en ger­gin dö­nem­le­rin­den bi­ri­ni ya­şı­yor. İki baş­kent ara­sın­da­ki kri­zin kı­vıl­cı­mı­nı ça­kan olay ise 24 Ka­sım sa­ba­hı, Su­ri­ye­’de ha­va ope­ras­yon­la­rı ya­pan Rus­ya­’ya ait bir SU-24 sa­vaş uça­ğı­nın Türk ha­va sa­ha­sı­nı ih­lal et­me­si ol­du. Ha­ta­y’­ın gü­ney böl­ge­sin­de ger­çek­le­şen ha­va sa­ha­sı ih­la­li yak­la­şık 17 sa­ni­ye sür­dü. Türk F-16’la­rı, Rus uça­ğı­nı ha­va sa­ha­sı­na yak­laş­ma­ya baş­la­dı­ğı an­dan iti­ba­ren 10 kez uyar­dı. An­cak Rus ta­ra­fın­dan ya­nıt ala­ma­dı. Bu­nun üze­ri­ne Türk F-16’la­rı, Rus uça­ğı­nı ar­ka kıs­mın­dan fü­zey­le vu­ra­rak dü­şür­dü. Su­ri­ye ta­ra­fı­na dü­şen uçak­ta­ki iki pi­lot pa­ra­şüt­le at­la­dı. Bi­ri düş­tü­ğü böl­ge­de­ki sa­vaş­çı­lar ta­ra­fın­dan öl­dü­rül­dü. Di­ğe­ri ise Su­ri­ye Or­du­su ta­ra­fın­dan sağ kur­ta­rıl­dı.
An­cak hem Rus ta­ra­fı hem de sağ kur­tu­lan pi­lot Kons­tan­tin Mu­rach­tin ıs­rar­la ha­va sa­ha­sı ih­la­li yap­ma­dık­la­rı­nı ve Türk uçak­la­rı­nın ken­di­le­ri­ni uyar­ma­dı­ğı­nı sa­vun­du. Olay üze­rin­de­ki so­ru işa­ret­le­ri­ni ay­dın­lat­mak için Ha­va Kuv­vet­le­ri Ko­mu­ta­nı Or­ge­ne­ral Abi­din Üna­l’­ın oluş­tur­du­ğu he­yet, ya­şa­nan­lar­la il­gi­li fark­lı se­nar­yo­la­r­ı de­ğer­len­dir­iyor.
SÖZ­CÜ­’nün gö­rüş­tü­ğü as­ke­ri kay­nak­lar, “So­ru işa­ret­le­ri var. Pi­lo­tlar, nor­mal ka­nal­dan ve tüm uçak­lar­da her za­man açık ol­ma­sı ge­re­ken acil du­rum­lar­da 243.0 fre­kan­sın­dan ko­nu­şu­lan ‘gu­ar­d’ ka­na­lı­ndan yapılan uyarılara yanıt ver­me­di. İki ül­ke­yi kar­şı kar­şı­ya ge­tir­mek is­te­yen­le­rin uça­ğa uzak­tan mü­da­ha­le edip et­me­di­ği­ni de araş­tı­rı­yo­ru­z” de­di.

BAŞ­KA­LA­RI UYA­RI­YI DUY­DU

As­ke­ri kay­nak­lar şu de­ğer­len­dir­me­ler­de bu­lun­du: .
- Türkiye’nin yaptığı açık­la­ma­lar­da, uça­ğın 5 da­ki­ka­da 10 kez uya­rıl­dı­ğı ifa­de edil­di. ABD Sa­vun­ma Ba­kan­lı­ğı­’n­dan Al­bay Ste­ve War­ren ­ko­alis­yon güç­le­ri ola­rak Türk ta­ra­fı­nın ikaz­la­rı­nı duy­duk­la­rı­nı be­lirt­ti.
- Hol­lan­da­lı bir pi­lot “Kal­kış­tan son­ra acil du­rum fre­kan­sın­dan Türk Ha­va Kuv­vet­le­ri­’nin çağ­rı­sı­nı duy­duk. Ancak Rus­lar bir kez bi­le ce­vap ver­me­di­” de­di.

S-400’LE­RİN YO­LU AÇIL­DI

- Uça­ğın dü­şü­rül­me­sin­den son­ra Rus­ya, böl­ge­ye en ge­liş­miş ha­va sa­vun­ma sis­te­mi S-400’le­ri gö­tür­dü. Nor­malde ABD ve İs­ra­il buna karşı çıkardı. Ama bu ola­yın ar­dın­dan iti­raz eden olmadı.
- Olay son­ra­sı Rus­ya Tür­ki­ye­’den Su­ri­ye­’ye ge­çen yar­dım kon­voy­la­rı­nı, Türk­men Da­ğı’nı bom­ba­lı­yor. Tür­ki­ye­’den ge­le­bi­le­cek tepkilere kar­şı ken­di­si­ni ser­best his­se­di­yor.

AN­GAJ­MAN KU­RAL­LA­RI AÇIKTI

- 22 Ha­zi­ran 2012’de Su­ri­ye­’nin F-4 uça­ğımızı düşürmesi sonrası açıkladığımız an­gaj­man ku­ral­la­rı ile ha­va sa­ha­sı ih­lal­le­ri­ne mü­sa­ade et­me­ye­ce­ği­mi­zi du­yur­duk. Ha­va sa­ha­mı­zı ih­lal eden Su­ri­ye­’nin bir uça­ğı­nı 23 Mart 2014’te, he­li­kop­te­ri­ni 16 Ma­yıs 2015’te dü­şür­dük..
- Rus uçak­la­rı­nın iki kez ha­va sa­ha­sı­nı ih­lal et­me­si üze­ri­ne as­ke­ri ve si­ya­si yet­ki­liler, du­yu­lan ra­hat­sız­lı­ğı Moskova’ya birçok kez ak­tar­dı. Tek­ra­rı ha­lin­de is­ten­me­ye­cek du­rum­la­rın or­ta­ya çı­ka­bi­le­ce­ği be­lir­til­di.
- Tür­k ha­va sa­ha­sı­nı ih­lal eden Rus­ya­’ya ait in­san­sız ha­va ara­cı 16 Ekim’de dü­şü­rül­dü. Do­la­yı­sıyla Rus­ya, ha­va sa­ha­sı­ ih­lal edilince Tür­ki­ye­’nin vereceği yanıtı iyi bi­li­yor­du.

UÇA­ĞI FE­DA MI ET­Tİ­LER?

- NA­TO­’da bir kı­sım üst rüt­be­li per­so­nel “Rus­ya, stra­te­jik he­def­le­ri için uça­ğı­nı fe­da mı et­ti?” so­ru­su­na ce­vap arı­yor. Çün­kü pi­lot Mu­rach­tin ke­sin­lik­le Tür­ki­ye sı­nı­rına gir­me­di­ği­ni, uya­rı­ duy­ma­dı­ğı­nı söy­lü­yor. Uça­ğın ha­ri­ta­sı yan­lış yük­len­miş ve tel­siz fre­kan­sı fark­lı bağ­lan­mış­sa, Tür­ki­ye­’ye gir­di­ği­ni an­la­ma­mış ve uya­rı­la­rı duy­ma­mış ola­bi­lir.
- Böl­ge­de­ki Rus Ha­va Ha­re­kat Mer­ke­zi­’nin uça­ğı­, Türk ha­va sa­ha­sı­na gir­di­ğin­de ve Türk uça­ğı yak­laş­tı­ğın­da ikaz et­me­si ge­re­kir­di.
- Türk uça­ğı­nın ra­da­rı­nın ki­lit­len­me­sine rağmen Rus uça­ğı­nın kaç­ış ma­nev­ra­sı yap­ma­ma­sı da il­ginç.