Bir acayip durum / Saygı Öztürk

Uça­ğı­nın dü­şü­rül­me­si­ni fır­sa­ta çe­vir­mek is­te­yen Rus­ya, bu­nun­la il­gi­li adım­lar atı­yor. Bir uça­ğı­nı, pi­lo­tu­nu fe­da ede­rek Su­ri­ye­’de önem­li bir yer edi­ni­yor, bu ül­ke top­rak­la­rın­da­ki ha­va ve de­niz üs­le­ri­ni güç­len­di­ri­yor. Ba­zı­la­rı da bu­nu ye­ni gör­me­ye baş­la­dı. Açık­ça­sı, kom­şu­muz Su­ri­ye ile il­gi­li her ge­liş­me, ül­ke­mi­zin aley­hi­ne dö­nü­yor.
Bir za­man­lar ara­mız­da­ki ma­yın­lı tar­la­la­rı ma­yın­dan arın­dı­rıp ta­rı­ma aç­mak is­ter­ken, tel ör­gü­le­ri kal­dır­ma­ya ça­lı­şır­ken, AKP hü­kü­me­ti dö­ne­min­de her şey ter­si­ne dön­dü. Şim­di, 911 ki­lo­met­re­lik sı­nı­rı­mı­za du­var­lar çe­ki­li­yor, hen­dek­ler ka­zı­lı­yor, tel ör­gü­ler yük­se­li­yor, sı­nır boy­la­rın­da­ki as­ker sa­yı­mı­zı gi­de­rek ar­tı­rı­yo­ruz. Hü­kü­met yet­ki­li­le­ri bu­nu da bü­yük bir övünç­le an­la­tı­yor.

YER­LEŞ­MEK İÇİN OR­TAM

Tür­ki­ye, Rus­ya­’nın uça­ğı­nı dü­şür­dü ama bu em­ri ve­ren­le­rin de ge­liş­me­ler ko­nu­sun­da ka­fa­sı ka­rı­şık. Uça­ğın ikaz­la­rı hiç duy­ma­ma­sı, 243.0 fre­kan­sı­nın kul­la­nıl­dı­ğı “a­ci­l” ka­nal­da ika­zın di­ğer ül­ke pi­lot­la­rı ta­ra­fın­dan du­yul­ma­sı­na rağ­men Rus pi­lot­la­rı­nın duy­ma­ma­sı­nı bir de şöy­le yo­rum­la­yan­lar var:

- Rus­ya, bir uça­ğı­nı fe­da ede­rek S-400 fü­ze­le­ri­nin Su­ri­ye­’ye ge­ti­ril­me­si­nin, Su­ri­ye­’ye gi­de­cek yar­dım kon­voy­la­rı­nın vu­rul­ma­sı­nın yo­lu­nu aç­tı.

- Pi­lot uya­rıl­ma­dı­ğı ko­nu­sun­da ıs­rar­lı. Eğer uça­ğın ha­ri­ta­sı yan­lış yük­len­miş ve tel­siz fre­kan­sı fark­lı bağ­lan­mış­sa o za­man, Tür­ki­ye­’ye gir­me­di­ği­ni dü­şü­ne­cek ve hiç­bir uya­rı duy­ma­ya­cak­tır. Bun­lar bi­linç­li ola­rak ya­pıl­mış ola­bi­lir.

- Böl­ge­de­ki Rus Ha­va Ha­re­kât Mer­ke­zi­’nin de, Rus uça­ğı­na, Tür­ki­ye ha­va sa­ha­sı­na gir­di­ğin­de ve Türk uça­ğı­nın ken­di­si­ne yak­laş­tı­ğın­da ikaz et­me­si ge­re­kir­di. Bu bi­le­rek ya­pıl­ma­mış ola­bi­lir.

- Ga­rip olan baş­ka bir du­rum da, Türk uça­ğı­nın ra­da­rı­nın ki­lit­len­me­sin­den son­ra Rus uça­ğı­nın hiç­bir kaç­ma ma­nev­ra­sı yap­ma­ma­sıy­dı.

RUS­YA UÇA­ĞI­MI­ZI DÜ­ŞÜR­DÜ

1976 yı­lı­nın 24 Ağus­to­s’­uy­du. 8’in­ci Ana Jet Üs Ko­mu­tan­lı­ğı 184’ün­cü Fi­lo Ko­mu­tan­lı­ğı­’na ait iki RF-5A uçak­la­rı Üs­teğ­men­ler Sa­hir Be­ce­ren ve Hik­met Bo­ğa­tır li­der­li­ğin­de ha­va sa­vun­ma tat­bi­ka­tı kap­sa­mın­da “he­def uça­k” için sa­at 09.12’de kal­kış yap­tı. Muş-Ağ­rı-Si­irt-Di­yar­ba­kır nok­ta­la­rın­dan olu­şan uçuş ko­lu­nun, Muş nok­ta­sı­nın ar­dın­dan Ağ­rı ro­ta­sı­na dö­nen uçak­lar, ro­ta­yı tek­nik ba­zı prob­lem­ler ne­de­niy­le ta­kip ede­me­di.
Son­ra­sın­da hu­dut ih­la­lin­de bu­lu­nan iki nu­ma­ra­lı uçak 09.55’te Rus­ya ta­ra­fın­dan atı­lan dört adet fü­ze ile vu­rul­du. Pi­lot, olay anın­da şid­det­li bir pat­la­ma duy­muş, uça­ğın tüm ikaz lam­ba­la­rı yan­mış ve löv­ye­si bo­şal­mış­tı. Pi­lot, li­der­den al­dı­ğı ta­li­mat­la uçak­tan at­la­dı. Uçak Iğ­dı­r’­ın 7 km. gü­ne­yi­ne dü­şe­rek ta­ma­men ha­sa­ra uğ­ra­dı. Ka­za böl­ge­sin­de ya­pı­lan in­ce­le­me­de ra­dar kon­tro­lün­de olan ko­lun 1-1,5 km. hu­dut ih­la­lin­de bu­lun­du­ğu, kı­rı­ma uğ­ra­yan uça­ğın, fü­ze par­ça­la­rı­nın 7-8 km ile­ri­si­ne düş­tü­ğü an­la­şıl­dı.
Ya­ni, Rus ma­kam­la­rı uçak­la­rı­nın vu­rul­ma­sıy­la ye­ri gö­ğü in­le­ti­yor­lar ama geç­miş­le­rin­de uça­ğı­mı­zı dü­şür­dük­le­ri­ni de ha­tır­la­ma­la­rı ge­re­ki­yor. Ay­rı­ca pi­lot­la­rı­nın Tür­ki­ye top­ra­ğı­nı geç­ti­ği ko­nu­sun­da uya­rı­la­rı ni­çin duy­ma­dı­ğı­na, uya­rı­la­ra rağ­men kaç­ma­dı­ğı­na da açık­lık ge­tir­me­li.

“HA­Dİ AS­LAN­LA­RIM, HA­Dİ KOÇ­LA­RI­M”

Gü­ney­do­ğu­’nun il­çe­le­rin­de kol­luk güç­le­ri can kay­bı ol­ma­ma­sı için ala­bil­di­ği­ne dik­kat­li dav­ra­nı­yor. Kol­lu­ğun gi­re­me­di­ği yer­de şüp­he­li­le­rin ya­ka­lan­ma­la­rı, tu­tuk­lan­ma­la­rı müm­kün ol­mu­yor. Cum­hu­ri­yet sav­cı­lık­la­rı­nın ifa­de­si­ne baş­vur­mak is­te­dik­le­ri ki­şi­le­re teb­li­gat ya­pı­la­mı­yor.
Suç­lu­la­rın kol gez­di­ği, dev­le­te mey­dan oku­du­ğu yer­le­rin bu ha­le gel­me­si­nin so­rum­lu­su hü­kü­met­tir. Şim­di gü­ven­lik­le il­gi­li bi­rik­miş bu ağır yü­kü po­li­sin, jan­dar­ma­nın üze­ri­ne bı­rak­mış du­rum­da­lar. Gü­ney­do­ğu il­çe­le­ri­ne özel ha­re­kat tim­le­ri gön­de­ri­li­yor. Ama bu in­san­la­rın ya­tı­rı­la­bi­le­ce­ği yer bi­le yok. “Ha­di as­lan­la­rım, ha­di koç­la­rı­m” di­yor­lar de­me­si­ne ama on­la­rın bir da­yan­ma gü­cü var. Ge­ri­lim­li bir or­tam­da, kı­şın so­ğu­ğun­da po­lis­le­ri­mi­zin zor ko­şul­lar al­tın­da gö­rev yap­tı­ğı­nı, teç­hi­za­tı­nın bi­le uy­gun ol­ma­dı­ğı­nı ek­le­ye­lim.

GEL­DİK­LE­Rİ Gİ­Bİ HE­MEN GÖN­DE­Rİ­Lİ­YOR­LAR

Jan­dar­ma özel ha­re­kat tim­le­ri­nin du­ru­mu da po­lis­ten çok fark­lı de­ğil. Gü­ney­do­ğu­’da gö­rev sü­re­si do­lan jan­dar­ma Ba­tı il­le­ri­ne ta­yin edi­li­yor. Ama siz öy­le sa­nın. Ba­kı­yor­su­nuz, Şır­na­k’­tan ge­len jan­dar­ma, Ba­tı­da’­ki bir­li­ğin­de gö­re­ve baş­la­dık­tan üç gün son­ra yi­ne Gü­ney­do­ğu­’ya gön­de­ri­li­yor. Ni­çin, ör­ne­ğin ye­ni gö­rev­len­di­ril­di­ği İs­tan­bu­l’­da­ki bir­li­ği, ge­çi­ci ola­rak Gü­ney­do­ğu­’da bu­lu­nu­yor da on­dan.
“Ge­çi­ci gö­re­v” de­ni­lin­ce bu­nun 10-15 gün ya da bi­le­me­di­niz en faz­la bir-iki ay ola­bi­le­ce­ği­ni dü­şü­nür­sü­nüz. Hiç de öy­le de­ğil. Ka­rar­ga­hı Ba­tı­’da olan ba­zı bir­lik­ler 7-8 ay­dır ge­çi­ci gö­rev­le Gü­ney­do­ğu il­le­rin­de gö­rev ya­pı­yor­lar. Ya­ni, Gü­ney­do­ğu­’da jan­dar­ma­nın nor­mal gö­rev sü­re­si­ni dol­dur­ma­sıy­la iş bit­mi­yor. Gü­ney­do­ğu­’dan sağ-sa­lim dö­nü­yor ama he­men ye­ni bir­li­ği­nin ya­nı­na yi­ne Gü­ney­do­ğu­’ya gön­de­ri­li­yor.
Jan­dar­ma­da iş­ler bu ka­dar mı plan­sız, prog­ram­sız yü­rü­yor?