Ankara, Suriye'nin cuma günü düşürdüğü Türk Hava Kuvvetleri'ne ait
RF-4E keşif ve gözetleme uçağıyla ilgili yol haritasını belirledi.
Türkiye,
uluslararası hukuku esas alarak saldırıya karşı diplomatik girişimlere
öncelik verecek. Saldırı tüm ayrıntılarıyla uluslararası camiaya
anlatılıp diplomatik baskı oluşturulacak.
Ankara, ilk olarak
istişareler için NATO'yu toplantıya çağırdı. Brüksel'de salı günü üye
ülkelerin NATO büyükelçilerine saldırı tüm ayrıntılarıyla anlatılacak;
teknik raporlar ve koordinatlar verilecek. Türkiye'nin NATO daimi
temsilcisi, yapacağı sunumda, açık kimlikle test ve eğitim uçuşunda
bulunan uçağın uluslararası hava sahasında vurulduğuna dikkat çekecek.
Ancak Türkiye'nin NATO girişimi, beklenildiği gibi İttifak'ı fiilî
göreve davet eden ve 'bir üyeye yönelik saldırı tüm üyelere yapılmış
sayılır' hükmünü içeren 5. madde değil, istişare amaçlı 4. madde
kapsamında gerçekleştirildi. Diplomatik kaynaklar, bu durumu,
Türkiye'nin olaya soğukkanlı yaklaştığının göstergesi olarak yorumladı.
Yol haritası çerçevesinde dün Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı
Halit Çevik, Ankara'daki NATO, AB ve Arap ülkelerinin yetkililerini
davet ederek bilgi verdi. Bakan Ahmet Davutoğlu da önceki gece yirmiye
yakın muhatabıyla telefon görüşmesi yaptı. ABD, İngiltere saldırıyı
kınarken, İran itidal çağrısında bulundu. Ankara, Şam'a ise
İstanbul'daki Suriye Başkonsolosluğu vasıtasıyla nota yolladı. Tek
sayfalık notada saldırının kabul edilemez olduğu vurgulandı. "Her türlü
hakkımızı saklı tutuyoruz." denildi. Türkiye şimdi saldırıyı BM Güvenlik
Konseyi'nin gündemine getirmeye hazırlanıyor.
Dışişleri Bakanı
Ahmet Davutoğlu, olayın netleşmesinin ardından telefona sarıldı.
Davutoğlu, önceki gece yaklaşık yirmi telefon görüşmesi yaptı. ABD
Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, İngiltere Dışişleri Bakanı William
Hague, Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, Rusya Dışişleri Bakanı
Sergey Lavrov, İran Dışişleri Bakanı Ali Ekber Salihi, BM Genel
Sekreteri Ban Ki-moon, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Suud el Faysal,
Arap Birliği Genel Sekreteri Nebil Arabi ve AB Dış Politika Yüksek
Temsilcisi Catherine Ashton ile konuştu. Türk Bakan, görüşmelerinde
olayın detaylarıyla ilgili bilgi vererek saldırının kabul edilemez
olduğunu anlattı. Muhataplarının Davutoğlu'na destek verdiği öğrenildi.
Ankara dün ise diplomatik girişimler için düğmeye bastı. Türkiye NATO
üyesi olduğundan öncelik İttifak'a verildi. Üye ülkelerin NATO
büyükelçileri salı günü toplantıya çağrıldı. Türkiye'nin NATO daimi
temsilcisi, Brüksel'de İttifak Merkezi'nde muhataplarına saldırıyla
ilgili detayları verecek; olayla ilgili teknik rapor ve koordinatları da
içeren sunum yapacak. Türk büyükelçi, uçağın uluslararası hava
sahasında vurulduğuna dikkat çekerek, "Uçak, açık kimlikle test ve
eğitim uçuşundaydı." vurgusu yapacak. Toplantı, NATO'nun meşhur 5.
maddesi kapsamında değil 4. maddesi çerçevesinde gerçekleşecek. 4. madde
şöyle: "Taraflardan birisi toprak bütünlüğüne, siyasi bağımsızlığına
veya güvenliğine tehdit olduğunu düşünürse üyeler birlikte istişare
eder." Siyasi istişarelerden bir karar veya eylem planı çıkması
beklenmiyor. Türkiye, olayı detaylarıyla kayda geçirmiş; müttefiklerini
bilgilendirmiş oluyor. Toplu savunmayı öngören 5. maddenin işletilmesi
için tüm üyelerin onayı gerekiyor. İki madde arasında herhangi bir
sıralama veya bağ bulunmuyor. Türkiye'nin şu aşamada 5. madde için
çağrıda bulunması; yani NATO'yu fiilen göreve davet etmesi düşünülmüyor.
AB dışişleri bakanları da Suriye gündemiyle bugün Lüksemburg'da
toplanacak. Burada AB üyelerinin alacağı tutum, yarınki NATO
toplantısından çıkacak kararla ilgili önemli gösterge olacak. AB
dışişleri bakanlarının toplantıda, Esed rejimine yönelik ilave
yaptırımlara gitmesi bekleniyor.
