Cumhurbaşkanı Abdullah Gül yasama, yürütme ve yargı organlarının başkanlarıyla dün biraraya geldi... Ülkemizde özellikle demokrasinin derinleşmesinin... Hukukun üstünlüğüne ve temel ilkelerine titizlikle bağlı kalınmasının... Ve uygulamalarda usul yasalarına azami özen gösterilmesinin... Türkiye’yi daha da güçlü kılacağı, karşılaşılan sorunların aşılmasını kolaylaştıracağı ve toplumda güven ortamını pekiştireceği hususları üzerinde etraflıca durulduğu da yazılı bir açıklamayla belirtildi... Cumhurbaşkanı Gül’ün girişimi toplumu nispeten rahatlatan, psikolojik etkisi yüksek ve iyi niyetli bir girişim... Ama ‘hukukun üstünlüğüne ve temel ilkelerine titizlikle bağlı kalınması’ sadece iyi niyetle olabilir mi? Tersinin olmaması için toplumun refleks haline gelen yaptırımları nasıl sağlanabilir?
* * *
‘Kuvvetler Ayrılığı’... Burjuvazinin elinin ayağının tutmaya başladığı... ‘Mutlak Monarşi’lere baş kaldırdığı... Bireyi devlete karşı korumanın kaçınılmaz bir mecburiyete dönüştüğü bir süreçte ortaya çıktı...
* * *
Ben, 25 yılı aşkındır üniversitede ders veririm... Ama Montesquieu’yu ve kuvvetler ayrılığını yukarıdaki tarihsel bağlamda derli toplu anlatan herhangi bir öğrenciye de maalesef rastlamış değilim... Teorik temelleri Locke ve Montesquieu’ye dayanan... 18. yüzyılda devlet otoritesinin kötüye kullanılmasına karşı bir güvence olarak ön plana çıkan kuvvetler ayrılığı prensibi; klasik anlamıyla yasama, yürütme ve yargı erklerinin birbirinden ayrılması olarak tanımlanmakta... Kuvvetler ayrılığı prensibiyle amaçlanan her bir gücü, diğeri karşısında özerk kılmak, her gücü kendine özgü işlevlerle sınırlamak ve böylelikle güçlerin kötüye kullanılmaması için aralarındaki dengenin herhangi biri lehine bozulmasını engellemek... 1789 tarihli Fransız İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirgesi’nin 16. maddesinde, ‘hakların güven altına alınmadığı, kuvvetler ayrılığının yapılmadığı bir toplumda anayasa yoktur’ ifadesiyle Montesquieu’nun öğretisi uygulamaya geçmiş oldu... Böylelikle hukuk devleti, tutarlı bir insan hakları politikasının gerçekleştirilmesi ve demokrasinin işletilmesi yolunda güç kazanıldı...
* * *
Yıl 2009 ama biz hala 1789 noktasından çok uzağız... Yasama yürütmenin... Yürütme de iktidar partisinin liderinin denetiminde... Yasamanın yürütmeyi denetlemesi de bu nedenle havada kalmakta... Hálbuki... Milletvekili seçimi liderlerin tercihine değil, fiilen halkın denetimine dayalı olsa, parlamento gerçek ve bağımsız bir kimlik kazanır... Ama ne siyasal partiler yasası, ne de seçim yasası değişiyor... ‘Tek adam’ anlayışı padişahlıktan beri ağır basmaya devam ediyor...
* * *
Yargıya gelince... Adalete bütçeden ayrılan pay binde 7... Bu rakam ayrıca yorum gerektirmeyecek kadar durumu berrak bir şekilde açıklamakta... Türk yargısının AB standartlarına ulaşması için kırk bine yakın yargıç açığı var... Yargının on bin çalışanı içinde dil bilen sayısı ise sadece 41...
* * *
Türkiye henüz hukukun en temel prensibi olan ‘doğal hákim’ ilkesini bile uygulayamıyor... Çankaya’daki toplantıda Askeri Yargıtay Başkanı ile Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı askerler de var... Biri sivil, diğeri de askeri olmak üzere iki Yargıtay’ı... İki Danıştay’ı olan hiçbir demokratik ülke yok... Neden yok? Çünkü sicilini komutanından alan bir hákimlik anlayışı olamaz... Bu yargı bağımsızlığıyla, doğal hákim anlayışıyla da taban tabana zıt... Hatırlayın... Geçenlerde Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları bağırıp, çağırdı... Akşama da Askeri Mahkeme harekete geçti... Böyle bir şeyin herhangi bir AB ülkesinde olması mümkün mü? Komutanın kızgınlığına göre hareket eden bir mahkemeye dünyada nerede rastlanmış ki? Eğer ‘hukukun üstünlüğüne ve temel ilkelerine titizlikle bağlı kalınması’ isteniyor ise çift başlı yargıyı da anında ortadan kaldırmak gerekmekte... Hem de acilen...
* * *
Hukuku ne üretir? Türkiye bırakın hukuk üretmeyi, evrensel düzeyde üretilmiş hukuku ne kadar uygulayabiliyor? Uygulansa, Türkiye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde en çok yargılanan ve mahkûm olan ülke olur mu? Bu soruları sorsak... Ve ‘sadece ve sadece evrensel hukuktan yana olarak’ cevaplasak... Gelişmiş ülkelerin adalet bakanlıklarına bütçelerinden ayırdıkları payı bizimkiyle kıyaslasak... O zaman bildiride seslendirilen hedeflere yönelik daha etkin bir adım atılmış sayılabilir...
* * *
Dün, Çankaya toplantısı her şeye rağmen olumluydu... Ama 2009 yılında da, söz konusu Türkiye olunca, Montesquieu’nun kemikleri hiç şüphesiz sızlamaya devam etmekte... Çünkü ‘modern devletin’ temel prensibi olan ‘kuvvetler ayrılığı’nın buralarda kendisinden ziyade, şimdiki moda deyimle ancak ‘çakması’ uygulanmakta...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder