EMASYA’da görevli asker, sivil yargıda yargılanamayacak

Meclis'te önceki gün görüşülerek kabul edilen düzenleme, ‘sivil-askeri yargı' tartışmasını yeniden gündeme getirdi. Yapılan değişiklikle Emniyet Asayiş Yardımlaşma Protokolü (EMASYA) kapsamında görev yapan askerlere, suç işlemeleri durumunda sivil mahkemelerde yargılanmanın yolu kapatıldı. Vali veya Bakanlar Kurulu emriyle Türk Silahlı Kuvvetleri birliklerinin iç güvenliğe yönelik faaliyetleri askerlik görevlerinden sayılacak. Böylece askerin iç güvenlikle ilgili müdahalelerde işlediği suçlara askerî mahkemeler bakacak. Hukukçular düzenlemeyi demokraside geriye gidiş olarak yorumladı.

İl İdaresi Kanunu’nun 11. maddesinde değişiklik yapılmasını öngören yasa, önceki gün Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi. Değişiklikle askerin birden çok ili ilgilendiren asayiş olaylarına müdahale etme yetkisi İçişleri Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı’ndan alınarak, Bakanlar Kurulu’na veriliyor. Maddenin ‘D’ fıkrası ikinci paragrafı “Bu fıkra uyarınca görevlendirilen Türk Silahlı Kuvvetleri birliklerinin, bu fıkra kapsamındaki faaliyetleri, askerlik hizmet ve görevlerinden sayılır.” şeklinde değiştirildi. Hukukçular değişiklikle, bu kapsamda yapılan fiillerin, suç olması durumunda sivil yargıda yargılanmasının önünün kapandığını belirtiyor. Değişiklikten önce, iç güvenlikle ilgili operasyonlarda askerin bir kusuru varsa veya bir suç isnat ediliyorsa, bu suç sivil mahkemelerin görev alanına giriyordu. Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte asayişle ilgili operasyonda kusuru olan asker kişileri, artık sivil savcılar sorgulayamayacak. Askeri vesayetin Türkiye’de mevcut haliyle bile geniş olduğunu kaydeden hukukçular, düzenlemenin olumlu bir yanı olmadığı, aksine olumsuz bir şekilde kullanılabileceği uyarısında bulunuyor:

Emekli Askeri Hakim Faik Tarımcıoğlu: Düzenlemeyle ‘askeri hizmet’ ifadesi geliyor. Bu ne manaya gelir? İlk bakışta pek önemli görülmeyebilir. İleride oradan çekerler, buradan çekerler. Askeri asayişle ilgili görevler veriliyor. Askerler bunları yaparken suç işleyebilirler. Bunlar mümkün, uygulamada çok görülmüştür. Otelin önünde bekleyen devriye birliği oteli soymuştur. Askeri hizmetse askeri yargıda yargılanır. Bir suç işlendiği zaman muhatabına bakılır. Suçun muhatabı sivilse sivil mahkemede yargılanması gerekir.

Emekli Askeri Hakim Ümit Kardaş: Aslında ‘sivil ve sosyal bir olaya müdahale ettikleri halde sivil yargı yargılayamaz, askeri yargıda yargılanır.’ denilmiş. Bu maddeyle askerin iç güvenlikle ilgili bir olayda statüsü kışlasındaki statüsü olarak belirleniyor. Roboski’ye benziyor. Sivil savcı Roboski’de sivil yargıyı görevli görmeyerek askeri savcıya gönderdi. Şimdi bu düzenlemeyle genelleştirilmiş oldu. Bunun olumlu bir yanı yok, olumsuz olarak kullanılabilir.

Emekli Savcı Gültekin Avcı: Önceki düzenlemede, askeri kanunlardaki duruma göre sivil savcının sorgulamasına, sivil mahkemenin yargılamasına açıktı. Yeni düzenlemeyle bunun önü kapanmış oluyor. Demokratik dünyada askeri görevler olabildiğince sivil yargıya açıkken bunun kapatılması bir geriye gidiş oluyor.