Mısır'da demokrasiye darbe

Mısır ordusu, ülkede demokratik seçimle iş başına gelen ilk Devlet Başkanı Muhammed Mursi yönetimine son verildiğini açıkladı. Silahlı Kuvvetler Başkanı ve Savunma Bakanı Orgeneral Abdülfettah el Sisi, halkın yüzde 52’sinin oyunu alan Mursi hükümetinin yerine anayasa mahkemesi başkanının liderlik edeceği geçici bir teknokrat yönetiminin kurulacağını söyledi. Mevcut anayasanın da askıya alındığını duyurdu.

Orgeneral Sisi’nin devlet televizyonundan yaptığı darbe ilanını bütün dünya canlı yayında izledi. Bildiriyi okurken Ezher Şeyhi Ahmed el Tayyib, Kıpti lider 2. Tawadros, muhalif lider Muhammed el Baradey, Selefi Nur Partisi Temsilcisi Muhammed Abdulaziz ile gösterileri organize eden İsyan Cephesi temsilcisi de Sisi’nin yanında hazır bulundu. Bu gelişmenin ardından nerede olduğu bilinmeyen Mursi’nin cep telefonu ile çekilmiş 21 dakikalık görüntülü açıklaması internette yayınlandı. Halkı darbeye karşı direnmeye davet eden Mursi, “Ben seçilmiş cumhurbaşkanıyım. Seçime saygı duyulması gerekir. Anayasa hâlâ yürürlüktedir.” dedi.

Mursi, dün akşam ordunun siyasîlere anlaşması için tanıdığı 48 saatlik mühletin sonunda ‘uzlaşı hükümeti kurulması’ teklifinde bulundu. Ancak bu teklif kabul görmedi. Birkaç saat sonra Genelkurmay Başkanı Sisi’nin müdahale açıklaması geldi.

Tüm dünyanın canlı yayında şahitlik ettiği ordu açıklaması, ülkenin önde gelen muhalif ve dini lideriyle gerçekleştirilen uzun bir görüşmeden sonra yapıldı. Karar, başta Tahrir Meydanı olmak üzere muhaliflerin gösteri yaptığı ülke genelindeki tüm meydan ve caddelerde büyük sevinç gösterileri ve havai fişeklerle kutlanırken, gelişmeleri büyük bir hayal kırıklığı ile izleyen Müslüman Kardeşler ise ülke çapında organize edecekleri oturma eylemleriyle karara karşı çıkacaklarını duyurdu. Washington yönetimi müdahale sonrası yaptığı açıklamada ‘zaruri olmayan’ bütün diplomatlarını muhtemel şiddet olaylarını nedeniyle ülkeden çektiğini bildirdi. Gece çıkan çatışmalarda 4 kişi öldü.

Mursi’nin yanı sıra mensubu olduğu Müslüman Kardeşler hareketi lideri Muhammed  Bedii ve yardımcısına da yurtdışına çıkış yasağı getirildi. Harekete ait televizyon kanallarına da karartma uygulandı. Mursi, müdahaleyi ‘Tam bir askeri darbe’ şeklinde tanımladı.

Orgeneral Sisi tarafından hükümet ve muhalefete uzlaşmaları için verilen 48 saatlik mühletin dolmasından birkaç saat sonra televizyondan yapılan açıklamaya göre erken seçimlere kadar cumhurbaşkanlığı yetkilerini geçtiğimiz ay bu göreve seçilen Anayasa Mahkemesi Başkanı Adli Mansur üzerine alacak. Ordunun yol haritasına göre mevcut anayasa askıya alınacak ve yeni bir anayasa hazırlanacak. Hükümet ise teknokratlardan oluşacak. Sisi’den sonra bir açıklama yapan muhalefetin önde gelen isimlerinden Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun Nobel Barış ödüllü eski başkanı Muhammed el Baradey, erken cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ordu tarafından garanti edildiğini, bunun muhaliflerin en temel isteği olduğunu ifade etti.

Müdahale öncesi söz düellosu

Sisi’nin açıklamasından önce Mısır genelinde gergin saatler yaşandı. Son 24 saat Mursi ve ordu arasında tam bir söz düellosuna sahne oldu. Önceki gece televizyondan yaptığı açıklamada Mursi, “Meşruiyeti muhafazanın bedeli hayatımdır.” derken, Genelkurmay’ın Facebook sayfasındaki bildiride ise “Allah’a yemin olsun ki, Mısır’ı ve halkını bütün terörist, yağmacı ve aptallara karşı savunurken kanımızı dahi dökeceğiz.” ifadeleri yer aldı. Ordu, muhalefet temsilcilerinin yanı sıra dini liderler ve Mursi müttefiki Selefilerle toplantı yaparken, devlet televizyonunun kontrolünü de ele geçirdi. Mursi karşıtı gösterileri organize eden ‘İsyan-Temerrüd’ Cephesi de ordunun halkın yanında yer alacağına inandıklarını, hiçbir şekilde askerî darbeyi kabul etmeyeceklerini duyurdu.

Meydanları dolduran Mursi taraftarları ve muhalifleri, ordunun yapacağı açıklamaya kilitlendi. Askerî ve sivil mahfillerde gün boyunca hareketli saatler yaşandı. Ordu üst kademesi aralarında toplantı yaparken akşamüzeri ise sivillerle toplantılara geçildi. Ordunun yapacağı açıklama saati geldiğinde sürpriz bir şekilde Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’den yazılı bir açıklama geldi ve uzlaşı hükümeti önerdi. Gergin bekleyiş gece yarısına doğru sona erdi ve Sisi ekranların karşısına çıkarak alınan kararları açıkladı.

Sokaklardaki tansiyon ise dün zirveye ulaştı ve çok kanlı çatışmalar yaşandı. Kahire Üniversitesi’nin önünde gösteri yapan Mursi taraftarlarının üzerine ateş açılması sonucu en az 16 kişi hayatını kaybetti. Müslüman Kardeşler, saldırının bizzat eski rejime bağlı görevli polisler tarafından gerçekleştirildiğini iddia etti.

Mursi’nin göreve gelmesinin birinci yıldönümünde ‘İsyan’ sloganıyla ülke genelinde büyük gösteriler düzenleyen muhalifler, Mursi’nin görevini bırakarak ülkede yeniden seçimlere gidilmesini ve yeni bir anayasanın hazırlanmasını istiyorlardı. Müslüman Kardeşler ise Mursi’nin bir yıldır görevde bulunduğunu, 30 yıl diktatör Hüsnü Mübarek’e sabreden Mısırlıların 4 yıl Mursi’nin icraatlarının sonucunu beklemesi gerektiğini ifade ediyordu.