Türkiye'nin
en önemli "Devlet Ödülü" niteliğindeki Atatürk Uluslararası Barış
Ödülü, iptal edilen yasanın yerine yenisinin çıkarılmaması nedeniyle
mevzuat gereği ödül kurulu toplanamadığı için 13 yıldır kimseye
verilemiyordu.
Milliyet'in haberine göre Atatürk
Uluslararası Barış Ödülü Yönetmeliği'nin Resmi Gazete'de bugün
yayımlanmasıyla devlet ödülünün yeniden verilmesi hukuki açıdan mümkün
hale geldi. Yönetmelik ile Ödül Kurulu'nun yapısı da köklü bir biçimde
değişitirilerek, Genelkurmay Başkanı kurul dışında bırakıldı.
İlk
kez askeri bir temsilcinin yer alamayacağı kurul tarafından
belirlenecek ödül, 2015 yılında verilecek. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 1995 yılında milletvekili iken verdiği demeçte, ödül kurulunda askerlerin yer almaması gerektiğini söylemişti.
1986 YILINDA İHDAS EDİLDİ
Atatürk
Uluslararası Barış Ödülü, dünya barışına, uluslararası ilişkilerde
dostluk, anlayış ve iyi niyetin geliştirilmesine, siyaset, bilim ve
sanat alanlarındaki eserleri ve etkinlikleriyle Atatürk'ün "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh"
ilkesi doğrultusunda hizmetleri bulunan gerçek ve tüzel kişilere
verilmesi amacıyla 1986 yılında ihdas edildi. Ödül 1986'dan 2000 yılına
kadar toplam 11 kişiye verildi. 1988, 1991, 1993 ve 1994 yıllarında
ödüle değer kişi ve kuruluş olmadığı gerekçesiyle ödül verilmedi. Ödül
kurullarında; dönemin başbakanları, genelkurmay başkanları, hükümetin 6
bakanı ile ilgili yüksek kurum üyeleri yer aldı.
ANAYASA MAHKEMESİ KANUNU İPTAL ETTİ
Ancak,
Anayasa Mahkemesi; Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanununun
Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine ve Bu Kanuna Bazı Maddeler
Eklenmesine Dair 519 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin dayandığı 3911
sayılı kanun ile kararnameyi iptal etti. Ecevit Hükümeti döneminde, 14 Mayıs 2002'de
yeni kanun tasarısı Meclis'e gönderildi. Ancak, bu tasarı, Abdullah Gül
Hükümeti döneminde geri çekildi. Atatürk Kültür, Dil, ve Tarih
Kurumu'nun yapısını düzenleyen yeni tasarı 22 Mart 2005 tarihinde,
Meclis'e sevkedildi. Ancak, tasarı seçimlere kadar yasalaşamadığı için
kadük hale geldi.
GENELKURMAY BAŞKANI KURULDA YER ALIYORDU
İçinde
Başbakan ve Genelkurmay Başkanı'nda bulunduğu Atatürk Uluslararası
Barış Ödülü Kurulu, yasa çıkmadığı için 2000 yılından sonra toplanamadı.
Bu nedenle 2000 yılından sonra kurulun toplanamaması nedeniyle
Türkiye'nin en büyük devlet ödülü, 13 yıldır mevzuat gereği verilemedi.
13 YIL SONRA
Atatürk
Uluslararası Barış Ödülü'ne ilişkin usul ve esasları düzenleyen
yönetmelik, bugün Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Ödül
esasları, daha önce Bakanlar Kurulu tüzüğü ile belirleniyordu. Bugün
yayımlanan yönetmelik ile Ödül Kurulu; Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı ve Yönetim Kurulu
üyelerinden oluşacak. Daha önceki kurullarda, Genelkurmay Başkanı da
yer alıyordu. Bu yönetmelik ile ödül kurulunda askeri bir temsilcinin
bulunmasına son verildi.
Bakanlar Kurulu, Ödül Kurulu tarafından
önerilen adaylar arasından bir kişiyi cumhurbaşkanının onayına sunacak.
Nihai karar cumhurbaşkanı tarafından onaylandıktan sonra 23 Nisan günü
açıklanacak. Ödül; sonu 0 ve 5 ile biten yıllarda verilecek. Bu nedenle
bundan sonraki ilk ödül 2015 yılında sahibini bulacak.
GÜL'ÜN DEDİĞİ OLDU
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, RP Kayseri milletvekili iken 1995 yılında "Jüri sivilleştirilmeli. Bu jüri içerisinde askerlerin ne işi var, beş altı tane bakanın ne işi var? Bunlar jüriden çıkarılmalı" demişti. Gül'ün cumhurbaşkanlığı döneminde ödül kurulunda askeri temsilcinin yer alması uygulamasına son verildi.
MANDELA KABUL ETMEDİ
Ödül, şu kişilere verilmişti:
1986: NATO eski Genel Sekreteri Joseph Luns
1987: Federal Almanya Cumhurbaşkanı Richard Von Weizaecker
1989: Japon Prensi Takahito Mikasa
1990: 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren
1992: Afrika Ulusal Kongresi Başkanı Nelson Mandela (Ödülü kabul etmedi)
1995: Kızılay Derneği
1996: UNICEF
1997: Bosna - Hersek Türk Barış Gücü Görev Kuvveti
1998: Priceton Üniversitesi Öğretim Üyesi Profesör Bernard Lewis
1999: Azerbaycan eski Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev
2000: KKTC Birinci Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş
Kurul, 1988, 1991, 1993 ve 1994 yıllarında ödüle değer kişi ve kuruluş tespit etmedi.
