Gates: Türklerin hava saldırılarından bazıları İran sınırına çok yakındı. Birden fazla vakada İranlılar yanıt vermek için hazırlık yaptı
ABD’nin eski Savunma Bakanı Robert Gates’in yeni piyasaya çıkan anılarında Türkiye’ye dair gözlemleri de yer alıyor. Gates kitabında, bu süreci “(General David) Petraeus, Türk ve Amerikan güçlerinin yanlışlıkla çatışmasını engellemek adına, Türkleri en azından bizi önceden uyarmaları için ikna etmeye çok çalıştı. Ancak Türkler gelişigüzel ve genelde sonradan haber veriyordu” sözleriyle anlatıyor.
Milliyet'ten Pınar Ersoy'un haberine göre, ABD’de hem George W. Bush hem de Barack Obama döneminde Savunma Bakanı olarak görev yapan Robert Gates, anılarını yazdığı “Görev” isimli kitabında Türkiye’ye de yer verdi. İsrail’in İran’a düzenleyeceği olası bir saldırıda Türkiye’nin pozisyonu, Türkiye-İsrail ilişkileri, Ankara’nın Kuzey Irak’a düzenlediği sınır ötesi operasyonlar Gates’in kitapta değindiği konulardan bazıları oldu.
Robert Gates, kitabın “Zor düşmanlar, zor dostlar” bölümünde İsrail’den bahsederken Türkiye de gündeme geliyor. Gates “İsrail’in stratejik durumunun kötüye gittiğini, kendi eylemlerinin izole olmasına daha da katkı sağladığını düşünüyorum” yorumunu yapıyor. Gates buna Mavi Marmara olayını örnek gösteriyor. Gates, “İsrail’in 31 Mayıs 2010’da, çatışması aktivistleri Gazze’ye taşıyan gemiye saldırması ve bunun sonucunda 8 Türk’ün ölmesi, İsrail’in takip eden boyun eğmez tavırla birleşince, İsrail’le sessizce iyi bir askeri ilişki kuran Türkiye ile kırılmaya neden oldu” yorumunu yapıyor.
Barak’a barış telkini
Gates bu ve benzeri olayların taktiksel olarak arzu edilir, hatta gerekli bile olsa stratejik etkilerinin negatif olduğu yorumunu yapıyor. Gates “İsrail’in güçlü bir dostu ve destekçisi olarak Kudüs’ün, stratejik durumunu yeniden düşünmesi gerektiğine inanıyorum” diyor. Gates kitabın bir başka bölümünde Mart 2011’de İsrail’e yaptığı ziyarette dönemin İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak’ı Türkiye konusunda uyardığını anlatıyor. Gates “Bir dost olarak, İsrail için şimdi geri gitme değil bölgede daha cesur adımlar atma -Filistin’le barış sürecinde ilerleme, Türkiye ile barışma, Ürdün’e yardım etme- zamanı olduğunu söyledim” diyor.
Toplantının ortasında eşiyle telefonlaştı
Robert Gates kitapta Fransa’nın eski cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy ile ilgili de ilginç bir anısını anlatıyor. Şubat 2010’da Gates ve Sarkozy, İran’ı konuşurken cumhurbaşkanın şahsi telefonu çalıyor. Sarkozy telefonu açıp eşi Carla Bruni ile görüşüyor. Gates kitapta bunu “Daha önce bir hükümet liderinin toplantıyı şahsi telefon konuşması için böldüğünü ne görmüş, ne de işitmiştim. İtiraf etmeliyim, olay akşam ekibi ve benim aramda eğlenceli sohbetlere konu oldu” sözleriyle anlatıyor.
Operasyonları haber vermeye ikna edemedik
Robert Gates, kitabın Irak Savaşı ile ilgili kısmında 2007 yılında Türkiye ile PKK nedeni ile yaşanan sıkıntılara da değiniyor. Gates, Türkiye’nin sınır ötesi operasyonlara başlamasıyla durumun “kontrolden çıkmaya çok yakın hale geldiğini” söylüyor. Gates bu süreci şöyle anlatıyor: “(General David) Petraeus, Türk ve Amerikan güçlerinin yanlışlıkla çatışmasını engellemek adına, Türkleri en azından bizi önceden uyarmaları için ikna etmeye çok çalıştı. Ancak Türkler gelişigüzel ve genelde sonradan haber veriyordu. Türklerin hava saldırılarından bazıları İran sınırına çok yakındı. Birden fazla vakada İranlılar yanıt vermek için hazırlık yaptı. Bizim endişelerimizden biri ise Türk ve Amerikan uçaklarını birbirinden ayıramama ihtimalleriydi.”
Gates, bu sürecin Türk-Amerikan ilişkilerine etkisini kitapta şöyle anlattı:
“Türklere Kürt teröristlerle mücadele konusunda yardım edemememiz ve diğer ikili meseleler, ilişkilerde gerçekten bir düşüşe neden oldu. İlişkiler ancak (Ankara’ya) sınırı izleyen ve bu teröristleri çok daha kesin hedef alabilen yeni istihbarat, takip ve keşif teknolojileri sağladıktan, Kürdistan liderlerini Türklerle daha iyi işbirliği yapmaya ikna ettikten ve Başkan Bush, Başbakan Erdoğan’la daha kapsamlı bir işbirliği planı yaptıktan sonra düzelmeye başladı.”
Erdoğan’a ‘savaş çıkabilir’ uyarısı’
Gates, kitapta İran’ın nükleer programına karşı bölgedeki ülkelere gelişmiş füze savunma sistemleri ve silahlar satarak askeri ilişkileri güçlendirme kararı aldıklarını anlatıyor. Gates, Şubat 2010’da Ankara’ya yaptığı ziyarette Başbakan Tayyip Erdoğan ile İran konusunu uzun uzun tartıştıklarını söylüyor. Gates, “Her zamanki üstü kapalı diplomatik üslubumla, İranlıların nükleer silah tutkusundan vazgeçmemesi halinde bölgede nükleer silahlanmanın kaçınılmaz olacağı, İsrail’in askeri olarak harekete geçmesinin muhtemel olacağı ve bölgesinde bir savaş yaşanacağı konusunda başbakanı uyardım” diyor. Gates, Erdoğan’la füze kalkanı konusunda yaptığı sohbeti de şöyle aktarıyor: “Erdoğan Türkiye’ye koruma sağlayacak füze savunma sistemleriyle ilgileniyordu. Ancak bu yöndeki herhangi bir girişimin (İran gibi) belli bir tehdide karşı değil müttefikler arasında ‘ortak güvenlik’ adı altında tertip edilmesini istiyordu. Erdoğan’la biraz yol aldığımı hissetmiştim; sadece İran’ı provoke edebilecek her konuda fazla ihtiyatlıydı.”
Robert Gates kimdir
Robert Gates (70) 1966 yılında Sovyetler Birliği üzerine mastır tezini hazırlarken Amerikan Haber Alma Teşkilatı’na (CIA) girdi. Bu kurumda zirveye çıkaran 1991-93 yılları arasında direktörlük yaptı. Çeşitli dönemlerde Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi’nde görev alan Gates, Başkan George W. Bush döneminde, 2006 yılında Savunma Bakanı oldu. Barack Obama başkan olduktan sonra 2011 yılına kadar Gates ile çalışmaya devam etti.
