Türkiye 12 Eylül askeri darbesini gerçekleştirenleri mahkeme önünü çıkarıp darbeleri yargıladığı bir döneme girerken 27 Mayıs cuntasının karanlık yüzü de bir bir aydınlanıyor.
Haftalık haber dergisi Aksiyon, 1957'deki darbe planını deşifre eden Binbaşı Samet Kuşçu'nun ses kayıtlarına ulaştı. Kuşçu, söz konusu kayıtlarda Başbakan Menderes'e ulaşmasının etrafındaki darbeciler sebebiyle mümkün olmadığını anlatıyor.
Demokrat Parti'nin 1950'de tek başına iktidarından sonra Cumhuriyet Halk Partisi ile tek partili dönemde saadet yılları yaşayan ordu içinde bir grup, hazmedemedikleri bu durum karşısında darbe yapmak için örgütlenir. 1957 yılında Türkiye tarihinde "9 Subay Olayı" olarak anılacak olan darbe girişimi dönemin Milli Savunma Bakanlığı İstanbul Temsil Bürosu Başkanı Binbaşı Samet Kuşçu'nun durumu fark etmesiyle engellenir.
2004 yılında Antakya'da 86 yaşında hayatını kaybeden Samet Kuşçu, hayatına dair tüm sırlarını paylaştığı Mehmet Tekin'e 1960 darbesinin bilinmeyen yönlerini anlatır. Arkadaşı Tekin'in sorularını cevaplayan Kuşçu, ordu içerisindeki yapılanmayı anlatmak için Menderes'e ulaşmak istemişse de engellendiğini anlatıyor. "Başbakan Menderes'in etrafındaki darbeciler ona ulaşmamı engelledi." diyen Kuşçu, Menderes ile görüşemediği için 1960 darbesinin yaşandığını ifade ediyor.
İstanbul'da görev yaptığı dönemde, temasta bulunduğu subaylar arasında farklı bir hava esmekte olduğunu, anormal bazı olayların gelişeceğini fark eder. Bunların ihtilal hazırlığının sebep olduğu gerginlikten kaynaklandığını düşünür. Demokrat kimliği nedeniyle cunta yapılanmasının içine dâhil edilmez. Fakat, İstanbul'daki görevinden dolayı cuntanın içine düşmüştür. Darbe girişimiyle ilgili ilk uyarısını ordudan arkadaşı Kazım Demirkan'a yapar. O da DP İstanbul Milletvekili ve aynı zamanda gazeteci olan Mithat Perin'e konuyu aktarır. Fakat uyarıları dikkate alınmaz. Bunun üzerine konuyu Başbakan Adnan Menderes'e taşımayı düşünen Kuşçu, bu sefer asker kökenli ve darbecilerle birlikte hareket ettiğini sonradan öğrendiği Başbakanlık Özel Kalem Müdürü Muzaffer Ersü'nün engeline takılır. Muzaffer Ersü ile Samet Kuşçu'nun arası iyi değildir.
KARARTMA OPERASYONU BAŞLIYOR
Samet Kuşçu'nun anlattığına göre, kendisi İstanbul'daki görevi sırasında Ersü'nün Ankara'ya gitmek için yaptığı uçak talebini özel işi olduğu gerekçesiyle reddetmiştir. Muzaffer Ersü bu yüzden Kuşçu'ya kırgındır. Ersü, Kuşçu'nun Menderes'e ulaşma girişimlerini engeller. Kuşçu'nun cuntayı deşifre etmesi üzerine darbeciler de harekete geçer. Olayın üzerini örtmek için iddianın DP'nin siyasi hamlesi olduğunu söylerler. Cuntanın sivil uzantıları vardır ve bunlar önemli noktaları tutmuşlardır. Emniyet, istihbarat, bürokrasi, yargı ve siyasetin yanı sıra medya da bunlar arasındadır. Olayın ortaya çıkması üzerine delillerin üstünün örtülmesi operasyonu başlatılır. Kuşçu'nun akli dengesinin bozuk olduğuna dair gazetelerde haberler çıkmaya başlar. Yarbay Faruk Güventürk'ün önderliğindeki 9 subay yargılanır. Yargılama sonucunda 'hiçbir delil bulunamadı' denilerek darbeci subaylar hakkında beraat kararı verilir. Darbeyi deşifre eden Kuşçu ise 'TSK'yı yıpratmak'tan suçlu bulunur. Ordudan ihraç edilir.
9 SUBAY OLAYI
9 Subay Olayı'ndaki rolünüz neydi?
Tahkikat istedim. Etrafımda birtakım şeylerin döndüğünü anlamıştım. 'Hükümete araştırın' dedim.
Başbakan Menderes'e sesinizi neden duyuramadınız?
Başbakan'ın özel kalemi asker kökenli ve cuntacı Muzaffer Ersü ile aramız iyi değildi. Ankara'ya gidebilmek için benden uçak istemiş, vermemiştim. Bunun acısını çıkardı. Menderes'e ulaşmamı engelledi.
Cunta soruşturması başlayınca ne oldu?
Etrafımda bir çember örüldü.
İstanbul Emniyeti'nde Bakan Gedik'le ne görüştünüz?
Dediler ki 'Seni istiyorlar', gittim. İstanbul emniyet müdürü, içişleri bakanı, hepsi orada. Emniyet müdürü 'Bunun mahiyeti nedir?' diye sordu. 'Tahkikat yapın, hepsi ortaya çıksın' dedim.
Dönen dolaplar için tahkikat istemişsiniz?
Biz tevkif edince hükümet bizimle ilgili bir ihbar mektubu aldı, bizi söyletmek istediler. İlk tahkikatı yapan Arif Onan yazdı, yazdı 'imzala' dedi. Okuyup imzalayacağımı söyledim. Benim söylemediğim şeyler yazılıydı yırttım arttım. Faruk Güventürk de biliyor. 'Samet imzalasaydı biz hayatta kalmazdık' dedi. Ben de hayatta kalmazdım. İsyana teşvikten idam edilirdim.
Cuntacıyı neden konuşturamadınız?
Ses bandı olayı şöyle; suç delili yok, bunları söyletmeniz lazım dediler. Demiştim ki bu teypten bir iş çıkmaz ama istersen yaptır. Eve gidiyoruz, balkonda Kazım Özfırat teybe almış konuşmayı. Fakat İlhami Barut konuşmadı, çünkü haber vermişler önceden. Emniyetle ilişkisi var, tilki gibi kurnaz bir adam. Kazım Özfırat, Barut'un Çankırı'dan da arkadaşıydı. Dediğim gibi oldu. İlişkiyi biliyordum kesinlikle sıkı ilişki içindeydi. Sezdiler, uyardılar. Konuşmadı.
Menderes olayın üzerine yeterince gitmedi mi?
Her şeyi ile başlatan, büyüten, açığa çıkmasını isteyen, her şeyi ile Adnan Menderes'tir. Öğrendiği hâlde üzerine gitmedi. Kendi sonunu hazırladı. Bayar bastırıyor ama aşağı ile irtibatı yok. Her şey Menderes'in elindeydi.
Hükümete neden ulaşamadınız?
Özel kalem müdürlüklerinde hep subaylar var. Haber yerine ulaşmıyor.
Neden orduya dönmediniz?
Teğmenler yarbay olmuştu. Emrinde görev yapacaktım. Türkiye Toprak Mahsulleri Ofisi'nde sivil savunma görevlisi olarak görev aldım, emekli oldum.
9 subaydan 8'i beraat etti
CEMAL YILDIRIM: Emekli kurmay albay, eski Şam ateşemiliteri. 1957 CHP İstanbul adayı ve CHP İstanbul İl İdare Kurulu üyesi. İstanbul doğumlu, 49 yaşında. Evli çocuksuz.
NACİ AŞKUN: Kurmay albay, 66. Tümen Topçu Komutanı. İstanbul Milli Savunma Bakanlığı Tetkik Kurulu'nda görevli. Uşak doğumlu, 50 yaşında. Evli iki çocuklu.
İLHAMİ BARUT: Kurmay albay 15. Kolordu Kurmay Başkan Yardımcısı. Milli Savunma Bakanlığı Tetkik Kurulu'nda görevli. Samsun doğumlu, 45 yaşında bekâr.
FARUK GÜVENTÜRK: Cuntanın lideri. Topçu yarbay. 66. Tümen Topçu Komutan Yardımcısı. Milli Savunma Bakanlığı Tetkik Kurulu'nda görevli. Niğde doğumlu, 46 yaşında, evli beş çocuklu.
ATA TAN: Piyade binbaşı 3. Kolordu'da görevli, Milli Savunma Bakanlığı Tetkik Kurulu'nda. Adapazarı doğumlu. 36 yaşında, üç çocuklu.
AHMET DALKILIÇ: Piyade binbaşı Boğaz Müstahkem Mevki Komutanlığı'nda görevli. MSB Tetkik Kurulu'nda. Üsküdar doğumlu. 35 yaşında, bir çocuklu.
KAZIM ÖZFIRAT: Kurmay stajyer yüzbaşı 82. Tabur 3'üncü Bölük Komutanı. MSB Tetkik Kurulu'nda görevli. İzmir de doğmuş. 32 yaşında, bekâr.
HASAN SAVUNCU: Piyade yüzbaşı 1. Ordu Muhafız Bölük Komutanı iken halen 26. Piyade Alayı karargâh birlik komutanı. Çorum doğumlu 35 yaşında bekâr.
SAMET KUŞÇU: Kurmay binbaşı 82. Piyade Taburu Komutanı iken MSB Tetkik Kurulu'nda görevli. Antakya doğumlu. 39 yaşında, dul, bir çocuklu.
